خطر صاعقه :
صاعقه بین ابرها ضرری ندارد زیرا انرژی الکتریکی در جو پراکنده می شود ،
ولی صاعقه بین ابر و زمین موجب حریقها و انفجارات و تلفات بوده است .
ایستادن و پناه بردن به تک درخت در این موارد بسیار خطرناک است زیرا
معمولا" صاعقه به بلندترین جسم روی زمین حمله می کند. بهتر است در بیابان
هنگام صاعقه بلادرنگ روی زمین دراز کشید و در ساختمانها و اماکن و تاسیسات
مختلف از سیمهای برق دوری جست. و به خصوص به آنها نباید دست زد و بین
سیمهای برق و دودکش بخاری نباید ایستاد. و در خانه امن ترین اماکن اتاقهای
مرکزی می باشد.
درختهایی که ریشه های ضخیم و عمیق دارند مانند کاج و صنوبر و بلوط صاعقه را
جذب می کنند از اینها باید دوری جست در بیابان تک درختها خطرناکنند اما
بیشه ای از درختان کوتاه محلی امن است. در کوهستان هر گاه احتمال صاعقه رود
اگر وقت کافی است باید به سرعت از کوه پایین آمد و اگر وقت کافی نیست باید
درون سوراخی پناه برد.
در صورت سوار اتومبیل بودن باید آنتن را پایین کشید و در صورت امکان در
محلی متوقف شد. که بین دو تپه یا برآمدگی خاک باشد مشروط بر آنکه ماشین
آلات یا نرده یا ادوات فلزی در نزدیکی نباشد.
صاعقه به درختان و ساختمانها و اشیا دیگر می زند برای آنکه اینها بیش از
هوا هادی الکتریسیته می باشند و راحت ترین راه به زمین می باشد و بین یک
دسته درخت یا ساختمان آنها را انتخاب می کند که بیشتر هادی و نزدیکتر به
مسیرش بوده و نمایان تر باشند.
صاعقه از چهار طریق به ساختمانها یا منازل داخل می شود:
1- از راه ادوات فلزی مانند آنتن تلویزیون یا هواکشهای تهویه مطبوع در
صورتی که از ساختمان بیرون زده باشند.
2- حمله مستقیم به استخوانبندی بنا
3- حمله به یک درخت مجاور و جستن از روی آن به ساختمان تا راه بهتری برای
رسیدن به زمین پیدا کند.
4- از راه شبکه برق
حفاظت از صاعقه
حفاظت از صاعقه بدو منظور است:
1-
ایجاد راه مستقیم صاعقه به زمین
2-
ممانعت از هر گونه تلفات یا جراحات انسانی و حیوانی یا خرابی ساختمانها و
اشیا و ادوات که در مسیرش قرار می گیرند .
بنابراین یک حفاظت دقیق و سنجیده برای کلیه نقاطی که احتمال صاعقه می رود
ضروری می باشد.
حفاظت ساختمانها در برابر صاعقه:
1-
برقگیر میله ای است فلزی ، نوک تیز یا لوله ای است که در راس نقاط مرتفع
ساختمان مستقر می کنند. کاربرد آنها دریافت هر نوع صاعقه است که در مجاورت
آنها حمله ور می شود. این برقگیرها معمولا" ارتفاعی برابر 60-20 سانتیمتر
داشته و باید بسیار سخت و سنگین باشند مانند لوله ای ازجنس مس.
2-
کابلهای هادی : از آلومنیوم یا از مس بوده و برقگیرها و قسمتهای دیگر را با
یکدیگر و زمین ارتباط می دهد. نقش اصلی اینها هدایت بی خطر صاعقه از نقطه
یورش تا زمین می باشد. کابلهای هادی را با ادوات الحاقی زنگ نزن و جوش
نداده بهم متصل می دهند تا ارتباط پیوسته الکتریکی تامین گردد.
3-
هادیهای انشعابی: برای اینست که کلیه قسمتهای فلزی استخوان بندی بنا و هر
نوع دستگاه فلزی دیگر را به شبکه اصلی هادیها وصل کند.
4-
موج بند:صاعقه بندهای فرعی هستند که روی آنتن های تلویزیون و بین نیروی برق
و زمین در محلی که جریان برق هوایی وارد خانه می شود قرار می دهند.نقش
اینها جلوگیری از موجهای الکتریکی است که بر اثر یورش صاعقه به شبکه برق
حاصل می شود. هر یک از موج بندها باید به میله های زمینی هادیهای اصلی بنا
اتصال یابند.
5-
اتصالات زمینی: که اصل عمده حفاظت موثر در برابر صاعقه است. حداقل دو اتصال
زمینی ضروری است که هر چه از یکدیگر دورتر قرار گیرند. معمولا" گوشه های
اقطاری بنا در نظر گرفته می شود.
انتهای کابلهای هادی به میله هایی منجر می گردند که 3-5/2 متر بطور عمودی
در زمین فرو کرده باشند یا احتمالا" به شبکه هادیهای افقی زیر خاک شده
اتصال یابند. این میله ها باید تا پایین تر از پی ها و قدری دورتر از آنها
در زمین فرو روند تا تخلیه صاعقه صدمه به دیوارهای بنا نزند میله های زمینی
را نباید رنگ زد زیرا از هدایت الکتریکی آنها کاسته می شود.
منبع: تکنولوژی حریق مولف : علی اصغر شیمی
