آرشیو خبر ا مطالب آموزشی ا حوزه عملیات ا حوزه پیشگیری ا مدیر عامل ا تماس با ما ا پست الکترونیک                                                                       صفحه اول ا لیست مطالب آموزشی

 

آتش سوزی جنگل

 

 

جنگل يكي از مواهب و منبع مهم ثروت مي باشدكه از بدو ظهور بشر با حيات او ارتباط داشته است

درجه حرارت لازم براي احتراق مواد سوختي جنگل به طور تقريب از 260 الي 400 درجه سانتي گراد مي باشد. احتراق غالباً بطول زماني كه ماده سوختني در معرض حرارت قرار گرفته بستگي دارد . مثلاً برگهاي سوزني خشك در اثر حرارت حاصله از كبريت مشتعل در طي چند ثانيه و برگهاي سوزني مرطوب در مدت چند دقيقه مشتعل مي شوند .

آتش سوزي مجدد حريقهائي كه ظاهراً خاموش شده اند : عامل مهم در آتش سوزي مجدد ، حرارت است اگر چه شعله و دود در آتش سوزيهاي خاموش شده مشاهده نمي شود ولي اگر حرارت زياد آن از بين نرفته باشد حريق مجدداً توليد خواهد شد . اين قبيل آتش سوزيها غالباً در نقاطي كه مواد سوختني مدت قابل ملاحظه اي تحت تأثير حرارت قرار گيرد رخ مي دهد.

شيب كوهستان تأثير زيادي در انتقال حرارت بوسيله تشعشع به مواد سوختني موجود در قسمت بالا و پائين محل حريق دارد بدين معني مواد سوختني موجود در قسمت بالاي محل حريق بيش از مواد وجود در قسمت پائين آن حرارت جذب مي نمايند . بهمين علت است كه حريق در كوهستان سريعتر از زمين مسطح توسعه مي يابد.

باد به دو طريق نيز در انتقال حرارت بوسيله تشعشع تأثير مي نمايد.

1ـ باد سرعت احتراق را در اثر اكسيژن زياد نموده وباعث تشديد حريق مي شود.

2ـ با دشعله ها را خم نموده و در نتيجه فاصله بين منبع حرارت و مواد سوختني موجوددر مسير حريق كم مي شود .

 اين دو اثر دو گانه مواد سوختني را كه درمسير حريق قرار دارند خشك و گرم نموده و سرعت توسعه افزايش يافته و سبب آتش سوزي كامل مي شود.

حركت توده هاي گرم هوا :

در آتش سوزي جنگل مواد سوختني كه در مسير جريان توده هاي گرم هوا قرار گرفته اند حرارت ديده و شرايط اشتعال در آنها سريعتر ايجادمي گردد . به همين ترتيب توده هاي گرم كه از حريق سطحي صعود مي نمايد مقدار زيادي از حرارت را به تاج درختان انتقال داده و آنها را به درجه حرارتي كه براي آتش سوزي لازم است نزديكتر مي سازد.

موقعي كه حريق در تاج درختان و ساير مواد سوختني هوائي رخ داد انتقال حرارت در اثرحركت توده هاي گرم هوا غالباً افزايش مي يابد . جرقه ها و قطعات آتش سوزان از تاج و تنه هاي درختان مورد حريق به زمين افتاده و سبب ايجاد آتش سوزيهاي ديگري در مواد سوختني موجوددر زمين مي شود اين حريقهاي زميني شدت آتش سوزي را كه در تاج درختان رخ داده زياد مي نمايند زيرا توده هاي گرم هوا صعود نموده و داخل در مواد سوختني هوايي شده ودر نتيجه عكس العمل مداوم توليدمي شود .

 

انواع آتش سوزي هاي جنگلي

1ـ آتش سوزي زميني     2ـ آتش سوزي سطحي        3ـ آتش سوزي تاجي

آتش سوزيهاي تاجي غالباً درانواعي از درختان رخ مي دهد كه داراي شاخه و برگ سريع الاشتعال مي باشند لذا جنگلهاي مخروطي بيش از جنگلهاي غير مخروطي در معرض خطر حريق تاجي قرار دارند

عوامل زيادي در توسعه و شدت حريق اثر داشته و مهمترين آنها بشرح زير مي باشد:

الف‌.      مواد سوختني     ب .رطوبت ماده سوختني     پ .وزش باد     ت .موانع طبيعي محل    ث .پوشش جنگل

درجه حرارت هوا:

مواد سوختني موجوددر جنگل يكي ازعوامل متغير در معادله حريق مي باشد . آتش نشان وقتي مي تواند از مبارزه خود نتيجه قطعي حاصل نمايد كه از وضع كلي و طبيعي مواد سوختني جنگلي و تغييرات آنها و قواعد و اصول احتراق آگاه بوده و قابليت اشتعال و طرقهاي عمل كرد آتش را در انواع مختلف مواد سوختني پيش بيني نمايد.

سرعت آتش سوزي بر حسب وضع و تعداد مواد سوختني :

 

وضع و مقدار مواد سوختني

حد متوسط سرعت برحسب متردر ساعت

مرحله سرعت توسعه

مواد سوختني پراكنده و بطور كلي از تابش نور آفتاب و باد محروم مي باشند.

90 – 160

خيلي بطئي

مواد سوختني زميني زيادتر از وضع اول وبندرت تمركز يافته و از نور آفتاب وباد محروم مي باشند. خزه نيز ممكنست موجودباشد بروز حريق درتاج درختان محتمل است

60 - 260

بطئي

مواد سوختني زمين زياد، فقط در بعضي از قسمتها از نور آفتاب وباد محروم مانده و درختان خشكيده سر پا وافتاده و با پوست خشكيده .

260 - 500

متوسط

مواد سوختني زميني سبك در معرض هوا و باد تمركز يافته و درختان خشكيده سر پاافتاده و همچنين مازاد مقطوعات موجود است .

500 - 700

سريع

پوشش زنده جنگل منحصر به علفها و بوته هاي خشكيده بوده و ضمناً مقدار زيادي مازاد مقطوعات با برگهاي خشكيده در سطح جنگل موجود مي باشد.

700 - 1300

خيلي سريع

 

شدت و سرعت توسعه آتش سوزي بستگي معكوس برطوبت ماده سوختني دارد.

رطوبت مواد سوختني بهترين علامت و معرف قابليت اشتعال جنگل مي باشد. بطوركلي هر گاه رطوبت مواد سوختني بيش از 30 درصد باشد جنگل تقريباً از آتش سوزي ناشي از اثر كبريت مشتعل و ته سيگار و . . . مصون مانده و در صورتيكه رطوبت مواد سوختني كمتر از سي درصد باشد عوامل بيشتري مي تواند سبب آتش سوزي در آنها بشوند و اگر رطوبت ماده سوختني به 6 درصد ويا كمتر از آن برسد تمام عوامل و منابع احتراق خطرناك بوده و باعث بروز آتش سوزي در آنها مي گردند

در جنگلهاي تنگ مواد سوختني در معرض تابش آفتاب قرار داشته و بالطبع درجه حرارت آنها از مواد سوختني كه در جنگلهاي انبوه يعني در سايه قرار دارند بيشتر مي باشند.

در بعضي از نقاط حرارت آفتا ب از تخته سنگها و يا از زمينهايي كه داراي رنگ روشن مي باشند منعكس گرديده ( در بعضي مواقع از لوازم بجا مانده مانند شيشه ، فلز و . . .  ) سبب افزايش درجه حرارت مواد سوختني مجاور مي شود.

علت هاي آتش سوزي در جنگل :

به طور كلي دو نوع آتش سوزي در جنگل ها اتفاق مي افتد :

آتش سوزي طبيعي                        آتش سوزي غير طبيعي ( به وسيله انسان )

نوع درختان جنگل در شدت يا كاهش آتش سوزي تأثير دارد ، به طورمثال شدت آتش سوزي درختان « سوزني برگ » بيشتر از درختاني است كه برگ پهن دارند . به همين جهت است كه از درختان پهن برگ به منظور آتش بر سبز در جنگل هاي سوزني برگ استفاده مي كنند ، به طوري كه در اطراف قطعاتي از جنگل سوزني برگ درختان پهن برگ مي كارند .

راههاي مبارزه با انواع آتش سوزي در جنگل

1ـ آتش سوزي سطحي :

براي مبارزه با آتش سوزي سطحي ، چنانچه وسعت آتش و پوشش گياهي جنگل پر و درهم نباشد با كمك گوني هاي خيس ، كوبيدن به وسيله بيل هاي دسته بلند ، ريختن خاك و يا پاشيدن آب مي توان آتش را خاموش كرد. اما اگر وسعت آتش زياد باشد ، به طوري كه از رو به رو مبارزه با آن ممكن نباشد ، بهتر است از دوطرف اقدام كرد تا به تدريج وسعت آتش كم شود . در هنگام آتش سوزي ، اگر از دو طرف براي خاموش كردن آتش اقدام شود كار خاموش كردن ، بهتر انجام

 مي شود ، اگر دامنة آتش سوزي به اندازه اي زياد باشد كه با راههاي بالا نتوان آنرا خاموش كرد ، در اينصورت با ايجاد آتش بر بايد جلو پيشرفت آتش را گرفت .

2ـ آتش سوزي تاجي :

درهنگام آتش سوزي تاجي قبل از هركاري ، بايد تعدادي از درختان اطرف منطقه را كه درختان سوزني هستند را قطع كرد تا از سرايت آتش به ديگر درختان جلوگيري شود و به اين ترتيب خاموش كردن آتش آسان تر است .

بايد دانست ، آتش سوزي تاجي خيلي سريع پيشروي مي كند . از اين رو ، ابتدا جنگل هايي را كه درختان سوزني برگ دارند وزود آتش مي گيرند به قسمت هاي كوچك تقسيم مي كنند.

3ـ آتش سوزي تنه اي :

اگر تنه درختان خشك و پوسيده و توخالي آتش بگيرند ، بايد سوراخ تنة درختان رااز خاك پر كرد تا آتش خاموش شود . چنانچه آتش به تنه درختان رسيده باشد ، قبل از قطع درخت ابتدا بايد گياهان اطراف را از بين ببريم . آن گاه باوسايل آتش نشاني آتش را خاموش كنيم تا به جاهاي ديگر سرايت نكند

4ـ آتش سوزي زيرزميني :

اگر در سر راه حركت آتش زيرزميني خندق يا گودالي حفر كنند ، چنانچه عمق اين گودال به اندازه اي باشد كه كف آن به خاك برسد ، از پيشروي آتش زيرزميني جلوگيري مي شود.

روش هاي پيشگيري از آتش سوزي

الف ـ تهيه ونصب تابلوهاي هشدار دهنده                  ب ـ آموزش افراد

ج ـ احداث مكانهايي جهت استقرار بازديد كنندگان   د ـ احداث جاده هاي نفوذی ( احداث خطوط آتش بر )                       ه ) عمليات جنگلداري

ر) تهيه وسايل لازم جهت اطفاء آتش

وظايف بعد از آتش سوزي :

پس از آنكه آتش سوزي جنگل مهار شد لازمست از قسمتهائيكه سوخته شده بازديد بعمل آمده ، هر درختي را كه هنوز در حال سوختن مي باشد خاموش نمود ودر صورت لزوم آنها را قطع كرد . گرده بينه ها و كنده هاي درختان و شاخ و برگي را كه همچنان درحال سوختن مي باشد بايد خاموش كرد. ( لكه گيري بعد از حريق )  

 

تهیه وتنظیم:حسین مرتضوی

http://www.fire125.blogfa.com

 

   

صفحه اول ا لیست مطالب آموزشی

 

استفاده از مطالب با ذکر منبع بلا مانع است .